De winter brengen de bijen dicht opeengepakt door in de zgn. wintertros, met zo'n 5000 tot 10.000 langer levende winterbijen. Ze houden dan geen winterslaap maar hebben als koudbloedigen een lagere lichaamstemperatuur van tussen de 10 tot 15 g C, waarbij ze zo nodig zelf warmte produceren door hun vleugelspieren zeer snel te laten trillen. De aangelegde stuifmeel- en honingvoorraad dient in de winter als voedsel.
Zodra de dagen lengen, dus al na Kerstmis, kunnen de bijen loskomen van de wintertros en buiten een kijkje nemen, bijvoorbeeld om te poepen. Ook de koningin kan dan al gaan leggen en er eventueel weer mee ophouden. Voor een bijenvolk begint het voorjaar al terwijl het voor ons gevoel nog volop winter is. Als de hazelaar bloeit en niet te ver weg staat, wordt er soms eind januari al stuifmeel gehaald, eiwitrijk en broodnodig voor de groei.
Video van werkbijen bezig met opslag van stuifmeel
Aanvankelijk sterven er ongeveer evenveel winterbijen als er nieuwe bijen bijkomen. Pas ca. begin april krijgen nieuwe bijen de overhand en kan het volk explosief uitgroeien, tot soms wel zo'n 60.000 bijen hartje zomer. De bijen volgen dan 1 op 1 de uitbundige groei van de natuur in het voorjaar, als werkelijk alles in bloei staat. De koningin kan daarbij wel meer dan 1500 eitjes per dag leggen en gaat daarmee dag en nacht door. Als de bijen echter voor hun ontwikkeling in de kast niet genoeg ruimte hebben, kunnen ze gaan zwermen, te beschouwen als de voortplanting van het volk als geheel.
 |
De bloem van de akkerdistel |
Na de voorjaarsdracht volgen enkele weken waarin er voor de bijen weinig te halen valt, de zgn. drachtpauze. In deze tijd kan nog wel de Robinia (pseudoacaciae) bloeien. Daarna volgt de in onze streken meestal heel wat minder uitbundige zomerdracht. De bijen moeten het dan hebben van zomerbloemen als zonnebloem, liguster, korenbloem, akkerdistel, wilgenroosje, klaver, vuilboom, sneeuwbes, kattestaart. In het najaar volgen nog o.a. heide, klimop, wilde wingerd enz. Naarmate het kouder wordt en de dagen lengen komen de bijen steeds minder vaak buiten en kruipen ze uiteindelijk weer dicht op elkaar op de wintertros. De nog overgebleven broedcellen zullen uitlopen, zodat er in de tweede helft van december meestal geen broed meer aanwezig is.
Vaak gestelde vragen
Hebben bijen seks?
Een bijenkolonie bestaat uit drie soorten bijen: de koningin, werksters en darren. Als de koningin uit haar cel kruipt is ze nog onbevrucht en loopt ze aanvankelijk ongemerkt door het volk. Na enkele dagen activeren haar geurklieren, de bijen zullen haar nu opjutten om 'op bruidsvlucht' te gaan: in de buitenlucht vliegen op iets meer dan boomhoogte groepen darren rond. Voor extra genetische variatie wordt ze dan al vliegend door zo'n 5 tot 10 darren bevrucht en heeft dan voor haar verdere leven voldoende sperma in haar 'spermatheek'. De darren moeten zo'n paring wel met de dood bekopen, want het geslachtsorgaan scheurt af en blijft als 'bevruchtingsteken' soms ook in de koningin achter. Vrijwel direct na de paring valt de dar dood uit de lucht.
Video met koningin met bevruchtingsteken
Als de koningin tijdens het leggen van een eitje in een cel ook sperma toevoegt, wordt er een werkster geboren; doet ze dat niet dan wordt een dar geboren. Werksters zijn vrouwelijk maar hebben geen seks, de koningin en (sommige) darren wel. En voor de familieverhoudingen binnen een bijenvolk geldt: werksters stammen af van de koningin en van meerdere vaders, naargelang het aantal darren waarmee de koningin heeft gepaard. Darren ontstaan uit onbevruchte eitjes (met de helft van de genetische code van de koningin).
Hoe lang leven bijen?
Dat kan erg uiteenlopen. Gemiddeld leeft een werkster ongeveer 6 weken, maar direct na de winter sloven ze zich af en leven korter. Werksters in een natuurzwerm leven weer veel langer. Na augustus geboren werkbijen worden winterbijen, ze hoeven weinig te doen en kunnen wel tot 7 maanden oud worden om de koude periode te overbruggen. Darren leven nooit langer dan 1 seizoen: in de winter hebben ze geen functie en ze worden dan ook in de nazomer de kast uit gewerkt en van de vliegplank gegooid; de darrenslacht. De koningin tenslotte kan onder natuurlijke omstandigheden wel 5 jaar oud worden, maar de imker zal haar meestal al eerder vervangen. Als een volk niet tevreden is over de koningin vervangen ze haar zelf in een 'stille moerwissel'; ze voeren dan zgn. koninginnegelei aan een werkstercel, waardoor de werksterlarve wordt omgebouwd tot koningin.
Hebben bijen verschillende taken?
Koningin en darren zijn van zichzelf natuurlijk al verschillend, maar ook werksters hebben een verregaande taakverdeling. Jonge bijen hebben eerst 3 weken binnendienst (huisbij) en dan 3 weken buitendienst (haalbij). Huisbijen slapen niet maar gaan dag en nacht door. Wachtbijen staan bij de ingang en betasten invliegende bijen met hun antennes zodat rovers niet kunnen binnendringen als er weinig dracht is. Op deze pagina van Imkerpedia een mooi schema van de taken van huisbijen, van dag 1 tot 25:
Bijen in de binnendienst
Nadat de binnendienst is vervuld volgt de buitendienst: de bijen fungeren als speurbijen die op zoek gaan naar grondstoffen (water, nectar, stuifmeel, propolis) en die het volk informeren over veelbelovende plekken met dracht, of als haalbijen die zulke grondstoffen naar de kast brengen. Nog niet zo lang is bekend dat het volk ook soldaten heeft, dit zijn de jongste bijen in de buitendienst. Soldaten worden bij gevaar waarschijnlijk gewaarschuwd door wachtbijen en komen bij een grote bedreiging naar buiten, bij voorkeur om te intimideren maar soms, als het echt moet, ook om te steken.
 |
| Alerte wachtbijen bij de ingang van de kast |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten